Mộc miên là gì? Đó là cây gạo đỏ (Bombax ceiba), tiếng Trung gọi 木棉 (mùmián), cây gỗ lớn nở hoa rực vào cuối xuân–đầu hạ. Tên “mộc miên” còn gợi kapok – xơ bông dùng làm gối, nệm.
Mộc miên là gì? Khái niệm & tên gọi tiếng Trung
- Định nghĩa ngắn: Mộc miên là cây gạo (hoa đỏ cam), thuộc họ Malvaceae. Trong tiếng Trung, phổ biến là 木棉/木棉树 (mùmián/mùmián shù), còn gọi 红棉 (hóngmián) – “bông đỏ”.
- Vùng phân bố: Nhiệt đới–cận nhiệt đới châu Á; ở Việt Nam gặp nhiều từ Bắc Trung Bộ đến Nam Bộ; ở Trung Quốc thấy tại Hoa Nam, Tây Nam…
- Điểm nổi bật: cây rụng lá mùa khô, nở hoa trước khi ra lá; đài dày, cánh lớn, sắc đỏ rất đặc trưng.
Bảng tên gọi – thuật ngữ nhanh
| Hạng mục | Tiếng Việt | Hán tự | Pinyin | Ghi chú |
|---|---|---|---|---|
| Tên thường gọi | mộc miên / cây gạo | 木棉 / 木棉树 | mùmián / mùmián shù | “cây bông gỗ” |
| Tên khác | hoa gạo đỏ | 红棉 | hóngmián | nhấn màu đỏ |
| Xơ bông | xơ mộc miên | 木棉絮 | mùmián xù | làm gối, nệm |
| Tên khoa học | — | Bombax ceiba | — | cây gỗ lớn, hoa đỏ |
Phân biệt: Mộc miên (Bombax ceiba) ≠ cây gòn (Ceiba pentandra). Cả hai đều cho xơ, nhưng hoa mộc miên đỏ, còn gòn thường hoa trắng/nhạt; tiếng Trung với gòn hay thấy tên 吉贝 (jí bèi).
Đặc điểm – “thông số” cốt lõi (để nhận diện nhanh)
- Kích thước: cao 15–25 m (có thể hơn), thân thẳng, đôi khi có gai nón trên vỏ lúc non.
- Lá: dạng xòe bàn tay 5–7 thùy; rụng vào cuối đông–đầu xuân.
- Hoa: 5 cánh đỏ cam, to (8–12 cm), mọc đầu cành; nở rộ tháng 2–4 tùy vùng; hoa trước lá tạo hiệu ứng “cành trơ–hoa đỏ”.
- Quả & xơ: quả nang dài; khi chín nứt lộ xơ trắng–vàng (kapok) – nhẹ, xốp, chống ẩm tự nhiên.
- Giá trị: cảnh quan đô thị, ảnh nghệ thuật, xơ làm gối–nệm, gỗ dùng đồ nhẹ.
So sánh cực ngắn (để khỏi nhầm)
- Mộc miên (木棉): hoa đỏ rực, nở trước lá, xơ dùng nhồi gối; hình ảnh làng quê – phố mùa xuân.
- Gòn (吉贝): hoa nhạt/trắng, xơ nhiều – nhồi nệm; quen thuộc Nam Bộ.
Cách áp dụng nhanh / mẹo ghi nhớ
Tách chữ để nhớ nghĩa: 木 (mù) = gỗ, cây; 棉 (mián) = bông; → 木棉 = “bông của cây gỗ” → kapok/cây gạo.
Thanh điệu: mùmián (mù: 4 – rơi; mián: 2 – lên). Đọc liền: mù–mián.
Cụm dùng thường gặp:
- 木棉树开花: mộc miên nở.
- 一棵木棉树: một cây mộc miên (lượng từ 棵 kē).
- 木棉花/木棉絮: hoa mộc miên/xơ mộc miên.
- 红棉如火: mộc miên đỏ như lửa (so sánh giàu hình ảnh).
Mẹo ảnh–từ vựng: gắn ảnh hoa đỏ trên cành trơ với cụm “nở trước lá” để ghi lâu.
Dùng trong miêu tả cảnh: kết hợp màu + động từ: 鲜红地开, 纷纷飘落 (đỏ tươi nở, lả tả rơi).
Đặt câu “thời–địa–nhân”: (khi nào–ở đâu–ai/cái gì làm gì) → luyện 在/有/开花/落叶.
Không lạm dụng: khi viết khoa học–giáo dục, tránh “thần thánh hoá”; mô tả đặc điểm – mùa – công dụng là đủ.
Từ vựng chủ đề “mộc miên” (Trung–Việt nhanh)
- 木棉 (mùmián): mộc miên, cây gạo.
- 木棉树 (mùmián shù): cây mộc miên.
- 木棉花 (mùmián huā): hoa mộc miên.
- 木棉絮 (mùmián xù): xơ mộc miên (kapok).
- 开花 (kāihuā): nở hoa.
- 落叶 (luòyè): rụng lá.
- 花期 (huāqī): thời kỳ ra hoa.
- 棵 (kē): lượng từ cho cây.
- 簇 (cù)/朵 (duǒ): lượng từ chù/bông hoa.
Ví dụ ngắn (kèm Pinyin + dịch)
木棉在三四月开花，颜色鲜红。
Mùmián zài sān sì yuè kāihuā, yánsè xiānhóng. → Mộc miên nở vào tháng 3–4, màu đỏ tươi.
河边有一棵高大的木棉树。
Hébiān yǒu yì kē gāodà de mùmián shù. → Bên sông có một cây mộc miên cao lớn.
成熟的果实裂开，露出木棉絮。
Chéngshú de guǒshí lièkāi, lùchū mùmián xù. → Quả chín nứt ra, lộ xơ mộc miên.
有些地方把木棉叫做“红棉”。
Yǒuxiē dìfāng bǎ mùmián jiàozuò “hóngmián”. → Một số nơi gọi mộc miên là “hồng miên”.
Ứng dụng trong học & giao tiếp
Miêu tả ảnh/chuyến đi:
中文: 春末，村口的木棉花开得像火一样。
Dịch: Cuối xuân, hoa mộc miên ở đầu làng nở đỏ như lửa.
Viết status ngắn: dùng 开花/落叶/花期, thêm 在 + địa điểm: 在校园里，木棉开花了。
Bài thuyết trình: mở bằng định nghĩa “mộc miên là gì”, sau đó nêu 3 ý: mùa nở – hình ảnh đặc trưng – công dụng xơ.
Tóm tắt nhanh
Mộc miên là gì? Là cây gạo đỏ (Bombax ceiba), tiếng Trung 木棉 (mùmián), nở rực cuối xuân–đầu hạ, cho xơ kapok dùng trong đời sống.Ghi nhớ bằng cấu tạo chữ (木 + 棉), mùa nở, cụm từ thông dụng để bạn miêu tả tự nhiên bằng tiếng Trung.
Với định nghĩa rõ ràng, từ vựng trọng tâm và ví dụ Pinyin, bạn đã nắm vững mộc miên là gì và cách dùng trong giao tiếp–viết miêu tả. Theo dõi Tự Học Tiếng Trung để nhận bài mới!
