Lịch sử Trung Hoa kéo dài hàng nghìn năm với nhiều triều đại huy hoàng. Tuy nhiên, đâu là triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc và điều gì đã dẫn đến sự sụp đổ của nó? Đó chính là nhà Thanh, một triều đại ngoại tộc hùng mạnh nhưng cũng đầy biến động. Bài viết này sẽ cùng bạn nhìn lại hành trình từ lúc khai quốc đến khi suy tàn của vương triều này.
Nhà Thanh và nguồn gốc của người Mãn Châu
Nhà Thanh (1636–1912) là triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc, khép lại hàng nghìn năm chế độ quân chủ. Điều đặc biệt là triều đại này do người Mãn Châu, một dân tộc thiểu số, thành lập và cai trị. Họ không phải là người Hán, dân tộc chiếm đa số tại Trung Quốc.
Nguồn gốc của nhà Thanh bắt nguồn từ các bộ tộc Nữ Chân ở vùng Mãn Châu, phía đông bắc Trung Quốc. Dưới sự lãnh đạo của thủ lĩnh Nỗ Nhĩ Cáp Xích, các bộ tộc đã được thống nhất. Sau đó, con trai ông là Hoàng Thái Cực đổi tên dân tộc thành Mãn Châu và chính thức lập ra nhà Thanh.
Lợi dụng sự suy yếu của nhà Minh, quân đội Bát Kỳ của Mãn Thanh đã vượt qua Sơn Hải Quan. Họ tiến vào chiếm đóng Bắc Kinh và dần dần chinh phục toàn bộ Trung Quốc, mở ra một chương mới trong lịch sử.
- Người sáng lập: Nỗ Nhĩ Cáp Xích (thống nhất bộ tộc), Hoàng Thái Cực (lập ra nhà Thanh).
- Nguồn gốc dân tộc: Người Mãn Châu, trước đây gọi là Nữ Chân.
- Quá trình thành lập: Lật đổ nhà Minh và thiết lập quyền cai trị toàn cõi.
Thời kỳ đỉnh cao Khang-Càn thịnh thế
Dù là một triều đại ngoại tộc, nhà Thanh đã tạo ra một trong những thời kỳ ổn định và thịnh vượng nhất lịch sử. Giai đoạn này, được gọi là Khang-Càn thịnh thế, là đỉnh cao của triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc. Nó kéo dài hơn 130 năm dưới sự trị vì của ba vị hoàng đế kiệt xuất.
- Vua Khang Hy (1661-1722): Nổi tiếng với tài năng quân sự và chính trị, ông dẹp yên các cuộc nổi loạn, ổn định biên cương và mở rộng lãnh thổ. Ông cũng chú trọng phát triển kinh tế, văn hoá, tạo nền tảng vững chắc cho sự thịnh vượng.
- Vua Ung Chính (1722-1735): Ông là một vị vua chăm chỉ và quyết đoán. Công lao lớn nhất của ông là cải cách bộ máy quan lại, mạnh tay chống tham nhũng, giúp ngân khố quốc gia trở nên dồi dào.
- Vua Càn Long (1735-1796): Kế thừa di sản từ cha và ông, Càn Long tiếp tục mở rộng lãnh thổ Trung Quốc đến mức cực đại. Dưới thời của ông, nghệ thuật, văn học và kinh tế đều đạt đến đỉnh cao huy hoàng.
Thời kỳ này không chỉ đánh dấu sự hùng mạnh về quân sự và kinh tế. Đây còn là giai đoạn phát triển rực rỡ của văn hoá và nghệ thuật, để lại nhiều di sản quan trọng cho đến ngày nay.
Những nguyên nhân dẫn đến sự suy tàn
Sau thời kỳ hoàng kim, nhà Thanh, triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc, bắt đầu suy yếu từ cuối thế kỷ 18. Sự sụp đổ của một đế chế lớn mạnh đến từ cả nguyên nhân bên trong lẫn các tác động mạnh mẽ từ bên ngoài.
Mục rỗng từ bên trong
Sự suy tàn bắt nguồn từ chính nội bộ triều đình. Những năm cuối đời, vua Càn Long trở nên xa hoa, tạo điều kiện cho tham quan lộng hành như Hoà Thân. Bộ máy quan lại mục rỗng, tham nhũng tràn lan khiến đời sống nhân dân khốn khổ, dẫn đến các cuộc khởi nghĩa lớn nổ ra, tiêu biểu là Thái Bình Thiên Quốc.
Áp lực từ phương tây
Khi nhà Thanh suy yếu, các cường quốc phương Tây bắt đầu gây áp lực bằng sức mạnh quân sự vượt trội. Chính sách bế quan tỏa cảng đã khiến Trung Quốc tụt hậu và không thể chống cự.
- Chiến tranh Nha phiến (1839-1842): Thất bại này buộc nhà Thanh ký Hiệp ước Nam Kinh, mở đầu cho một loạt hiệp ước bất bình đẳng.
- Liên quân tám nước xâm lược (1900): Sự kiện này làm nhà Thanh mất hết quyền tự chủ, biến Trung Quốc thành nước nửa thuộc địa, nửa phong kiến.
Cách mạng Tân Hợi và vị hoàng đế cuối cùng
Đối mặt với khủng hoảng, các nỗ lực cải cách của triều đình nhà Thanh đều thất bại. Sự bảo thủ của phe đối lập, đứng đầu là Từ Hi Thái hậu, đã dập tắt mọi hy vọng canh tân. Sự bất lực này đã tạo điều kiện cho các phong trào cách mạng phát triển mạnh mẽ trên khắp cả nước.
Cuộc Cách mạng Tân Hợi do Tôn Trung Sơn lãnh đạo, bùng nổ vào ngày 10 tháng 10 năm 1911, đã trở thành ngọn lửa lan rộng không thể dập tắt. Trước sức ép quá lớn, triều đình không thể cứu vãn tình thế. Long Dụ Thái hậu, thay mặt cho hoàng đế cuối cùng là Phổ Nghi khi đó mới 6 tuổi, đã buộc phải ban bố chiếu thoái vị.
Sự kiện diễn ra vào ngày 12 tháng 2 năm 1912 đã chính thức đặt dấu chấm hết cho nhà Thanh. Đây cũng là sự kết thúc của triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc, khép lại hơn 2000 năm chế độ quân chủ và mở đường cho việc thành lập Trung Hoa Dân Quốc.
Sự sụp đổ của nhà Thanh không chỉ là dấu chấm hết cho một triều đại mà còn là sự khép lại của cả một chế độ quân chủ kéo dài hàng nghìn năm trong lịch sử Trung Quốc. Từ đỉnh cao thịnh vượng đến suy tàn và sụp đổ, câu chuyện của nhà Thanh để lại nhiều bài học sâu sắc về quản trị quốc gia và sự thích ứng với thời đại. Để tìm hiểu thêm về lịch sử và văn hoá Trung Hoa, hãy tiếp tục khám phá tại Tự Học Tiếng Trung.
