Ông Công ông Táo là một ngày Tết cổ truyền của Việt Nam. Tương truyền rằng, vào ngày này, thần bếp sẽ cưỡi cá chép lên thiên đình báo cáo với Ngọc Hoàng tình hình của gia chủ và hạ giới. Thuở còn bé chỉ mong đến ngày này để được đi thả cá chép ra sông và hơn thế nó mang một ý nghĩa tâm linh nhất định. Tự học tiếng Trung tại nhà hôm nay sẽ giới thiệu với bạn một số từ vựng tiếng Trung ngày Tết ông Công ông Táo và Táo quân Trung Quốc nha!
1. Từ vựng tiếng Trung ngày Tết ông Công ông Táo
| STT | Từ tiếng Việt | Tiếng Trung | Phiên âm |
| 1 | Tết ông Công ông Táo | 灶君节 | Zào jūn jié |
| 2 | Ngày 23 tháng chạp | 农历12月23日 | nónglì 12 yuè 23 rì |
| 3 | Đưa, tiễn | 送 | sòng |
| 4 | Chầu trời | 上天 | shàngtiān |
| 5 | Ngọc hoàng đại đế | 玉皇大帝 | Yùhuángdàdì |
| 6 | Nam Tào | 男曹星 | Nán cáo xīng |
| 7 | Bắc Đẩu | 北斗星 | Běidǒuxīng |
| 8 | Cá chép | 鲤鱼 | lǐyú |
| 9 | Đốt hương/thắp hương | 烧香/上香 | shāoxiāng/shàng xiāng |
| 10 | Phóng sinh | 放生 | fàngshēng |
| 11 | Bái kiến | 拜谒 | bàiyè |
| 12 | Đốt vàng mã | 烧纸钱 | shāo zhǐqián |
| 13 | Phù hộ | 保佑 | bǎoyòu |
| 14 | Cúng | 供奉 | gòngfèng |
| 15 | Cầu xin | 恳求 | kěnqiú |
2. Tìm hiểu về ngày ông Công ông Táo bên Trung Quốc
2.1. Ông Công ông Táo bên Trung Quốc là ai?
Táo quân 灶君 [zào jūn], người Trung Quốc quen gọi là 灶神 [zào shén] (Táo thần) hay 灶王 [zào wáng] (Táo vương). Nhân vật đã xuất hiện từ lâu đời trong dân gian Trung Hoa. Từ thời nhà Thương (TK17 – TK11 TCN) đã có ghi nhận về Táo thần, và được liệt vào Ngũ tự 五祀 (năm vị thần được cúng bái theo truyền thống của người Hán cổ).
Táo thần được coi là vị thần coi quản việc bếp núc (灶 táo – có nghĩa là cái bếp), tức là người “quan sát” cuộc sống gia đình của nhà đó. Người nắm rõ cách “ăn ở” của người trong nhà. Tương truyền Táo thần có hai vị “thư ký” được gọi là Thiện quán 善罐 và Ác quán恶罐. Trong đó một vị ghi chép lại những việc thiện của người nhà đó, còn một vị ghi lại những việc xấu.
Về “tạo hình” của Táo thần, rốt cuộc Táo thần là “ông” hay “bà” thì có nhiều ghi chép khác nhau. Một số sách ghi chép Táo thần là phụ nữ, thậm chí còn là cô gái xinh trẻ đẹp, lại có sách ghi chép Táo thần là “ông”. Trong những bức tranh còn truyền lại của người Hán thì thường là vẽ Táo thần là gồm có “một ông một bà”, thậm chí “một ông hai bà”.
Vào ngày 24 tháng chạp (âm lịch) 腊月二十四, Táo thần sẽ rời trần gian để lên trời “báo cáo” với Ngọc hoàng thượng đế 玉皇上帝 [yùhuáng shàngdì] về những việc mà gia đình đó đã làm trong cả năm đó (gọi là “từ Táo” 辞灶).
“Người làm nhiều việc tốt, 3 năm sau, phúc thọ ắt giáng từ trên trời xuống; kẻ mắc nhiều tội lỗi, 3 năm sau, tai ương ắt giáng từ trên trời xuống” (功多者，三年之后，天必降之福寿；过多者，三年之后，天必降之灾殃。)
2.2. Cúng Táo quân bên Trung Quốc có gì?
Vào ngày này, các gia đình thường làm lễ “tiễn Táo” 送灶 [sòng zào] (hay tế táo祭灶 [jì zào]), và làm cơm cúng để mong “bác Táo” báo cáo nhiều việc tốt cho Ngọc hoàng.
Trong mâm cơm cúng Táo, các gia đình thường cúng rượu để Táo say rồi, quên hết mọi chuyện. Kẹo mạch nha (kẹo để cúng Táo gọi là 灶糖, một loại kẹo tương tự kẹo mạch nha) để Táo ăn rồi chỉ nói toàn những lời ngọt, kể toàn việc tốt. Cúng bánh nếp cũng để miệng bị dính lại, không “lải nhải” được nhiều.
Dân gian Trung Quốc không có ghi chép về “phương tiện” của Táo thần, nên trong cơm cúng Táo người ta cúng thịt, cá như là một món ăn. Chứ không phải cúng cá để làm “phương tiện” cho Táo thần. Và cũng không có tục thả cá chép phóng sinh. Nhiều nơi quan niệm là Táo thần đi bằng ngựa nên đốt ngựa.
2.3. Cúng ông Công ông Táo vào ngày nào bên Trung Quốc
Dân gian Trung Quốc có tương truyền: 二十三，祭灶神；二十四，写大字；二十五，扫尘土；二十六，烀猪肉；二十七；杀年鸡；二十八，把面发；二十九，帖倒酉；三十夜，守一宿。
(Dịch ý: hai mươi ba cúng Táo, hai mươi tư viết chữ (để treo ngày tết), hai mươi lăm quét bụi, hai mươi sáu nấu lợn, hai mươi bẩy giết gà, hai mươi tám làm mì, hai mươi chín dán câu đối, đêm ba mươi “thủ” ở nhà (tức đêm 30 không ra khỏi nhà)).
Ngày 23 tháng chạp (ÂL) được gọi là “tiểu niên” 小年 [xiǎo nián]. Tức tính đến ngày này, được coi như là đã hết năm. Từ ngày “tiểu niên” đến đêm “trừ tịch” 除夕 [chú xī] (tức đêm giao thừa) là tiến hành các hoạt động để tiễn năm cũ và đón năm mới.
Về ngày “tiễn Táo”, nhiều sách vở ghi chép đa phần các địa phương ở Trung Quốc đều “cúng Táo” vào ngày 24 tháng chạp (Âm lịch). Tuy nhiên cũng rất nhiều nơi tương truyền rằng gia đình nhà quan lại vương quyền thì tiễn ngày 23. Người dân thường thì tiễn ngày 24. Nếu chẳng may mà quên cúng thì muộn nhất là cúng ngày 25 (vì ngày làm “lễ báo cáo” là sớm ngày 25).
Tuyệt đối không được cúng ngày 26, còn ngày 27, 28 chỉ dành cho những kẻ “vô lại” (君廿三民廿四，乌龟王八廿七廿). Ngoài ra một số nơi còn có tục là phụ nữ không được “cúng Táo” mà phải là đàn ông (男不拜月，女不祭灶 nam không cúng rằm, nữ không cúng táo). Và vào đêm 30 còn tiếp tục làm lễ “đón Táo” trở về 接灶 để bắt đầu một năm mới cùng gia đình.
2.4. Phong tục cúng Táo thần ở các địa phương
Đối với người Trung Quốc, không phải địa phương nào cũng coi trọng lễ “cúng Táo”, thậm chí chỉ có một số ít gia đình duy trì lễ này (thường là khu vực phía nam). Đa phần chỉ duy trì thói quen dọn dẹp nhà cửa, viết chữ, mổ lợn giết gà để chuẩn bị năm mới.
Với người Trung Quốc, trước ngày mùng 1 tết chỉ có một nghi thức được coi là quan trọng, đó là ăn bữa cơm tất niên 年饭 [nián fàn] (còn gọi là bữa cơm đoàn tụ 团圆饭 [tuányuán fàn]) vào đêm giao thừa 除夕, là nghi thức đặc biệt quan trọng đối theo quan niệm của người Trung Quốc.
Chúc bạn có một ngày Tết ông Công ông Táo sum vầy và bình an nhé!
